O ikonach

„Niech przeto nikt nie staje przed ikoną, jeśli zamierza co innego niż znaleźć się po drugiej stronie tego świata lub jeśli trwoży go nazbyt skupiona cisza. Tam, po niewidzialnej stronie, można, pokonując trud rozumienia siebie, zrozumieć niepojętą treść życia. Oto okno, które otwiera szansę porozumienia z samym sobą, z kimś, kto jest w tobie, lecz inaczej, niźli sądzisz, że jesteś w sobie. Tam przestrzeń dla tych, co wybierają to, co niemożliwe, nieosiągalne i niewytłumaczalne"

(Andrzej Turczyński "Mistrz niewidzialnej strony"

Bliskie jest mi to spojrzenie na ikonę jako na "okno" do Bożego świata, do nadprzyrodzonej rzeczywistości. Przez to okno otwiera się możliwość spojrzenia w tę „niewidzialną stronę”. Jest ona materialnym pośrednikiem pomiędzy dwoma światami- ziemskim i Niebieskim, w którym Bóg poprzez wizerunek objawia się człowiekowi, Sam człowiekiem się stając. Jest pisana kolorem, słowem, wyrazem twarzy i spojrzeniem przedstawianej postaci, każdym pociągnięciem pędzla.

Ikona jako taka nie jest przedmiotem kultu, lecz służy jako łącznik między wiernym a Chrystusem i społecznością świętych. Pomaga przezwyciężyć to wszystko, co zwykle krępuje naszą świadomość życia w obecności Boga. W niej Bóg- Człowiek przychodzi do nas aby przypomnieć nam, że również my jesteśmy Jego ikoną i że stać się podobnym do Niego jest naszym przeznaczeniem.

Ikony w technice tradycyjnej pisane są temperą żółtkową (są to naturalne pigmenty połączone z żółtkiem jaja i białym winem gronowym), na desce najczęściej lipowej (zazwyczaj z kowczegiem- wgłębieniem na froncie ikony i szpongami z tyłu deski- dębowymi wzmocnieniami zapobiegającymi krzywieniu się deski). Bezpośrednio na deskę wklejane jest płótno lniane, na które następnie nakłada się od kilku do klikunastu warstw gruntu klejowo-kredowego (sporządzonego z kleju króliczego i kredy szampańskiej, a także bolońskiej).  

Złocenia wykonuję płatkami złota 23,75 ka, lub płatkami szlagmetalu (stopu cyny i miedzi) lub złota mineralnego (sproszkowane złoto pozyskiwane z minerałów).  Całość jest odpowiednio werniksowana.

Proces tworzenia każdej ikony wymaga skupienia, modlitwy, precyzji oraz odpowiedniej ilości czasu - min. miesiąca zależności od techniki, stopnia trudności i rozmiaru ikony.

Materiały z jakich wykonana jest ikona również posiadają symboliczne znaczenie.

DESKA:

Deska z drzewa liściastego, odpowiednio przyciętego jest nośnikiem wizerunku. Materiał ten nawiązuje do drzewa Krzyża Chrystusa, które dzięki Jego śmierci i Zmartwychwstaniu stało się Drzewem życia.

PŁÓTNO:

Na przygotowaną deskę przykleja się płótno. Zgodnie z tradycją Oblicze Jezusa zostało odbite na płótnie.

PODKŁAD:

Na przyklejone płótno nakłada się kilkanaście warstw podkładu wykonanego z mieszaniny kleju kostnego zmieszanego z kredą. Taki podkład stanowi szkielet ikony na którym ułożone jest ciało.

FARBY:

Pigmenty pochodzenia organicznego (sproszkowana ziemia, minerały)w połączeniu z żółtkiem jaja, rozcieńczonego winem, tworzą farby, a te „ubierają” wcześniej przygotowany szkielet. Tak przygotowane farby symbolizują kruchość życia na ziemi („z prochu powstałeś i w proch się obrócisz”).

NAPISY:

Mówią nam o osobie, która została przedstawiona na ikonie, ale również aby poprzez Słowo nieść Dobrą Nowinę.

SYMBOLIKA KOLORÓW W IKONIE:

W ikonografii kolor podporządkowany jest rysunkowi lecz nie jest on tylko elementem dekoracyjnym, odgrywa też rolę symboliczną. W obrządku Kościoła wschodniego istnieją reguły kolorystyczne, związane z symboliką barw:

ZŁOTY – najdoskonalszy kolor w ikonach, symbol nieba, światła, nadprzyrodzoności, boskości, wieczności.

PURPUROWY, SZKARŁATNY – to kolor króla, władcy, Boga; oprawy Ewangelii były powlekane purpurową tkaniną. Kolor ten był też obecny na ikonach na ubraniu Matki Bożej – królowej Niebios.

CZERWONY – to kolor ciepła, miłości, życia, energii, symbol Zmartwychwstania, a jednocześnie kolor krwi i ofiary Chrystusa. W czerwonych ubraniach byli na ikonach przedstawiani męczennicy.

BIAŁY – to kolor czystości, świętości i prostoty. Na ikonach świętych i sprawiedliwych zwykle przedstawiano ubranych na biało.

NIEBIESKI – to kolor nieskończoności, nieba, symbol innego, wiecznego świata. Kolor niebieski był uważany za kolor Matki Bożej, łączącej w sobie cechy ziemskie i niebieskie.

ZIELONY – to kolor natury, trawy, symbol młodości, przymierza, działania Ducha Świętego, nadziei, wiecznego odnowienia. Zielonym kolorem malowano ziemię, był on obecny tam, gdzie zaczynało się życie -w scenach Bożego Narodzenia.

BRĄZOWY – to kolor gołej ziemi, prochu, wszystkiego, co czasowe i przemijające. Mieszając się z cesarską purpurą w ubraniach Matki Bożej, kolor ten przypominał o ludzkiej naturze, podwładnej śmierci.

CZARNY – to kolor zła, śmierci i tajemnicy. W ikonach na czarno zamalowywano groby i otchłań piekielną.

Moje ikony wykonuję zarówno w technice tradycyjnej, jak i w technice bardziej "współczesnej" (trwałymi i dobrymi jakościowo farbami akrylowymi na zagruntowanej desce- zazwyczaj bukowej, brzozowej, lipowej lub dębowej). 

Każda ikona jest pokryta i zabezpieczona werniksem oraz zaimpregnowana i polakierowana na odwrocie..